LỜI NÓI ĐẦU

vTrong nền sản xuất kinh tế hiện nay , nước ta đang nổ lực từng bước đưa nền kinh tế nước nhà phát triển ,hòa nhập vào nền kinh tế thế giới , để đạt được điều đó nước ta đã thực hiện quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa .

vNếu như trước kia khi chưa thực hiện công nghiệp hóa – hiện đại hóa thì nền kinh tế nước ta phát triển rất chậm , hàng hóa sản xuất ít ,không có tính chu kì ,chất lượng không có ,không mang tính chuyên môn cao ,kéo theo là đời sống của người dân gặp nhiều khó khăn về vấn đề việc làm cũng như là bữa cơm hàng ngày .

vNgày nay ,nhờ có công nghiệp hóa – hiện đại hóa mà nền kinh tế nước ta ngày một phát triển tương đối mạnh ,mọi hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ đều rất phát triển ,hàng hóa sản xuất ngày một nhiều và đa dạng đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu ra nước ngoài .Chính sự thay đổi rõ rệt về bộ mặt của nước ta hiện nay mà cho thấy vai trò của quá trình công nghiệp hóa – hiện đại hóa quan trọng như thế nào .Mục tiêu của nước  ta hiện nay là đến năm 2020 nước phát triển thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại .

vĐể làm được điều đó thì mọi hoạt động của nước ta đều phải phát triển theo hướng hiện đại mang tính chuyên môn ,máy móc thiết bị phải hiện đại và là điều không thể thiếu đối với một đất nước đang phát triển như nước ta , trong đó nghành cơ khí đóng vai trò rất quan trọng .Nghành cơ khí nước ta phải phát triển mạnh ,nghiên cứu và phát minh ra các máy móc hiện đại để phục vụ nước nhà không phụ thuộc vào nước khác .

vTrong bài thuyết minh đồ án tốt nghiệp lần này , với hộp số then kéo ( hộp số đá ) chúng em xin trình bày các giải pháp công nghệ sữa chữa đối với hộp số then kéo dựa trên nền tản kiến thức được học ở nhà trường và cùng với sự hỗ trợ giúp đỡ của thầy Trương Nam Trung để hoàn thành đồ án tốt nghiệp kì này .Trong quá trình làm còn nhiều sai sót do hạn chế về kiến thức nên rất mong được thành quý thầy cô thông cảm và hướng dẫn thêm cho chúng em .

Em xin chân thành cảm ơn toàn thể quý thầy cô nói chung và thầy Trương Nam Trung nói riêng đã tận tình giúp đỡ chúng em bài tốt nghiệp lần này .

1.CHỨC NĂNG LÀM VIỆC CỦA MÁY

-Hộp số then kéo là loại hộp số thông dụng nhất hiện nay  , với các ưu điểm như tạo ra được các tỉ số khác nhau , vô số trực tiếp ngay khi máy đang hoạt động , đa dạng nhiều kích cỡ , giá thành tương đối . Ngày nay đươc sử dung rỗng rãi nhiều nhất  trên máy tiện rất phổ biến , dùng để tạo ra các tốc độ khác nhau để gia công .

-Chi tiết gia công trên máy tiện đạt cấp chính xác 8 ÷ 9 và độ bong bề mặt đạt cấp 9 ÷ 10.

-Hộp số then kéo chúng em sử dụng gồm các thông số kĩ thuật sau :

• Tỉ số truyền : 0 – 0.5 – 0.83 – 1.2 – 1.75
• Công suất máy : 1HP
• Modul : m = 2 ,bánh răng thẳng
• Số răng trục chủ động : Z22 – Z30 – Z36 – Z42
• Số răng trục bị động    : Z44 – Z36 – Z30 – Z24

2. PHÂN  TÍCH ĐẶC ĐIỂM HƯ HỎNG ( TRỤC CHỦ ĐỘNG)

-Hầu hết các chi tiết máy sau một thời gian hoạt động đều không tránh khỏi hiện tượng hư hỏng do nhiều nguyên nhân gây ra.Tuổi bền của trục sẽ giãm dần theo thời gian . có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến trục không còn khả năng làm việc cần phải sữa chữa lại hay thay thế mới tùy theo mức độ hư hỏng mà ta đưa ra các phương án giải quyết cụ thể .

-Thường thì các chi tiết máy do không bảo quản tốt , chế độ làm việc không đúng nên chỉ trong một thời gian ngắn đã bị phá hủy rõ rệt.

- Sau đây em xin đưa ra vài nguyên dẫn đến việc hư hỏng của trục mà em hiểu biết được :

• Trước hết vì đây là trục chủ động ,trục được truyền động bởi động cơ bên ngoài tạo ra chuyển động quay thông qua bộ truyền đai ,hai đầu trục được gắn ổ lăn .Sau một thời gian làm việc đai (curoa) sẽ giãn dần gây ra hệ số trượt cao , để giải quyết vấn đề này ta phải tiến hành căng đai .Nếu căng đai không chính xác sẽ gây ra lực căng quá lớn trên đầu trục ,gây cho ổ lăn chịu lực hướng kính có chu kì (khi đang làm việc ) .Sau một thời gian ổ lăn bị hỏng có ma sát lớn làm cho sự chuyển động không êm , tỉ số truyền không chính xác ,gây ra tiếng động lớn , trục sẽ bị cong tại vị trí lắp ổ lăn , nặng hơn sẽ làm cho bánh răng bị gãy bởi khoảng cách giữa hai trục có dung sai vượt mức cho phép.
• Vì là loại hộp số có khả năng sang số trực tiếp không cần phải tắt máy khi đang chạy nên khi sử dụng nếu như thường xuyên thay đổi tỉ số truyền sẽ gây ra lực tác động khác nhau lên trục ,lâu ngày sức bền mỏi của trục giảm đi ,khả năng chóng xoắn giảm sẽ dẫn đến trục bị gãy bởi momen xoắn quá lớn cần phải phục hồi sữa chữa …

      2.1Phân tích chi tiết gia công : Trục chủ động

      w Phân tích tính năng và công dụng chi tiết gia công :

    Trục là loại chi tiết được dùng rất phổ biến trong ngành chế tạo máy. Trục dùng để đỡ các chi tiết máy quay như : bánh đai, bánh răng và để truyền mômen xoắn từ trục này sang trục khác. Chúng có bề mặt cơ bản phải gia công là mặt tròn xoay ngoài. Mặt này thường dùng lắp ghép với các chi tiết khác.

    Dựa vào bản vẽ chi tiết trục, trục sau khi gia công phải đạt những yêu cầu sau :

• Các bề mặt gia công phải đạt được độ nhám Ra 2.5 ; Ra 1.25 ; Ra 0.63. Các bề mặt  có rãnh then để lắp bánh răng vào ta chỉ cần độ nhám Ra 1.25 là đủ. Các bề mặt để lắp ổ lăn, nơi đó cần đô bóng cao để giảm ma sát, vì vậy cần phải đạt độ bóng Ra 0.63.
• Để cố định bánh răng quay theo chiều trục ta dùng rãnh then. Độ không đối xứng của rãnh then so với đường tâm là 0,1 mm.
• Trục khi quay phải đảm bảo cân bằng để tránh làm rung động máy và hư hỏng các chi tiết lắp trên trục. Vì vậy độ đảo mặt đầu của trục không quá 0,1mm.
• Trục ở đây là trục bậc nên độ đảo hướng kính các cổ trục so với đường tâm trục không quá 0,1mm.
• Trục thường chịu tác dụng của ứng suất thay đổi nên thường hỏng do mỏi, những vết nứt thường phát sinh ở những chỗ có tập trung ứng suất. Do đó trục phải được nhiệt luyện để đạt độ cứng cao từ 45 50 HRC.

2.2 Phân tích độ chính xác chi tiết gia công  :

• Trục ở đây của ta là trục bậc.Về phương diện chế tạo thì trục trơn dễ chế tạo hơn trục bậc, giá thành rẻ hơn, nhưng về phương diện sử dụng, thi trục trơn lắp ghép, sữa chữa phức tạp hơn. Mặt khác , trục trơn không thích hợp với đặc điểm và tình hình phân bố trên trục. Đường kính của trục bậc giảm dần về hai phía đầu đảm bảo dễ gia công.
• Muốn gia công ta phải gắn trục lên 2 mũi tâm có gắn đầu phân độ. Vì vậy làm tăng giá thành sản xuất.
• Trên bản vẽ thì bề mặt 2 mặt đầu của trục được chọn làm chuẩn kích thước. Khi gia công thì ta cũng chọn mặt này làm chuẩn định vị.Ngoài ra để đảm bảo độ đồng tâm các vị trí tương quan, ta còn sử dụng mặt này làm định vị để gia công các mặt khác. Vì vậy có thể chọn mặt này làm chuẩn tinh chính.
• Đối với trục chịu tải trung bình ta dùng thép C45 để chế tạo, sau đó nhiệt luyện.

 3.BIỆN PHÁP HẠN CHẾ HƯ HỎNG KHI SỬ DỤNG

-Trong quá trình máy hoạt động ,một khi máy hư hỏng sẽ làm cho quá trình sản xuất phải dừng lại làm tổn thất về mặt công việc đang làm  cũng như về mặt kinh tế .DDeerrlaml giảm tổn thất này chúng ta phải hạn chế hư hỏng của các hi tiết máy , kéo dài thời gian làm việc cảu máy ta cần phải thực hiện các phần sau đây :

+Chi tiết sau khi phục hồi hay chế tạo mới phải đạt được độ nhẵn bóng theo yêu cầu

+Phủ lên bề mặt chi tiết phục hồi một lớp chịu mòn ( nếu có điều kiện )

+Nâng cao độ cứng bề mặt  chi tiết bằng cách thấm than .

+Bôi trơn tốt các bề mặt làm việc của chi tiết bằng , cần dùng dầu bôi trơn đúng kí hiệu quy định và bôi trơn đúng kì hạn .Đây là khâu bảo quản rất quan trọng trong việc nâng cao tuổi thọ của chi tiết máy

+Sử dụng máy phù hợp với công suất và đặc điểm kĩ thuật của máy , làm vệ sinh sạch sẽ sau mỗi lần hoạt động .

 Đối với các phương án hư hỏng do em đưa ra thì có các biện pháp khắc phục sau :  

- Đối với việc đai bị giãn sau một thời gian làm việc thì ta có 2 cách để giải quyết :

• Tiến hành căng đai để giảm hệ số trượt ,đảm bảo quá trình làm đúng kĩ thuật ,dây đai không quá căng .
• Thay đai mới nếu đai quá giãn không đủ không gian để căng đai hay đai quá mòn .

-Đối với việc trục thường xuyên chịu lực tác động không đều thì ta phải kiểm tra bôi trơn đầy đủ có định kì để chuyển động ăn khớp nhẹ nhành , hạn chế sang số trực triếp nếu như quá trình gia công cho phép .

 4.CÁC PHƯƠNG ÁN TIẾN HÀNH SỬA CHỮA KHI HỎNG TRỤC .

Qua phần phân tích đặc điểm hư hỏng của trục như em  đã trình bày như trên theo sự hiểu biết của chính bản thân ,đối với trục bị gãy tại vị trí then bằng ( do nơi dây tập trung lực tác động nhiều nhất ) ,chúng ta có các phương án sữa chữa như sau :

A . Hàn đắp (sử dụng phương pháp hàn điểm ) chi tiết tại vị trí bị gãy hay nứt và gia công cơ

B. Mạ phun và gia công cơ đối với chi tiết

C. Chế tạo mới chi tiết

4.1 PHÂN TÍCH CÁC PHƯƠNG ÁN

Phương án I :

v Hàn đắp là phương án sử dụng rộng trong việc sữa chữa , nhất là sử dụng phương pháp hàn điểm ,tạo ra một lớp kim loại mới trên bề mặt trục .

ØƯu điểm :

+ Sủ dụng nguồn năng lượng chính là hồ quang điện do máy phát hàn tạo ra

  + Sử dụng que hàn cho quá trình hà

ð Giá thành rẻ , kinh phí thấp ,bão dưỡng thiết bị đơn giãn
       ð Dễ thao tác thực hiện

  ØNhược điểm :

  + Thao tác hàn nếu không đảm bảo đúng kĩ thuật sẽ gây chu trục hư hỏng nặng hơn

        + Chi tiết trước khi hàn phải mang đi ủ và sau khi hàn phải tiến hành tôi ram để khử hết ứng suất

  + Độ chính xác của chi tiết không cao sau khi hàn

  + Chất lượng mối hàn hàn phụ thuộc vào trình độ tay nghề của người thợ .

Phương án II :

Phương pháp mạ phun là phương pháp dung để phục hồi các chi tiết có tính công nghệ cao.

         ØƯu Điểm :

   + Phương pháp mạ phun có thể phục hồi các chi tiết có hình dạng rất phức tạp, những chi tiết có yêu cầu độ kĩ thuật cao.

         + Độ chính xác và yêu cầu kĩ thuật của chi tiết cần mạ đúng yêu cầu .

   + Có thể  mạ phun lên bề mặt chi tiết những lớp kim loại khác nhau.

   + Bề dày lớp kim loại mới có thể xác định .

   ØKhuyết Điểm :

    + Thiết bị phức tạp, tốn kém

    + Bảo quản thiết bị phức tạp.

    + Giá thành mạ phun cao.

    + Khâu chuẩn bị rất công phu ( chi tiết được làm sạch, làm nhám bề mặt)

    + Mạ phun lớp kim loại dày thì kém bền.

Phương án III :

      -Dùng phương pháp chế tạo trục mới thì đảm bảo đúng yêu cầu kỹ thuật , đảm bảo sức bền trục và có tuổi thọ dài hơn , chức năng làm việc của trục không thay đổi.

      -Gia công mới ta có thể đạt được các yêu cầu kỹ thuật của chi tiết về kích thước,độ nhám,các yêu cầu về hình dạng hình học, độ cứng… Đảm bảo chi tiết làm việc êm.

4.2 TIẾN TRÌNH CÔNG NGHỆ CỦA TỪNG PHƯƠNG ÁN

TIẾN TRÌNH CÔNG NGHỆ SỮA CHỮA TRỤC I BẰNG PHƯƠNG PHÁP HÀN ĐẮP VÀ     GIA CÔNG CƠ :

TIẾN TRÌNH CÔNG NGHỆ SỮA CHỮA TRỤC I BẰNG PHƯƠNG PHÁP MẠ PHUN VÀ GIA CÔNG CƠ :